Marszrutka Ştefana – Transport publiczny w Kiszyniowie

Komunikacja miejska w stolicy Republiki Mołdawii przypomina rozwiązania powstałe w innych krajach byłego ZSRR i zmiany koncepcji zarządzania transportem publicznym z państwowo-komunalnego na swego rodzaju monopolistyczno-oligarchiczne partnerstwo publiczno-prywatne.

Kiszyniów odziedziczył po niszczycielskich działaniach wojennych, które pochłonęły prawie 9/10 jego zabudowań oraz odważnych planach urbanistycznych lat 50tych i 60tych, całkiem imponującą sieć bulwarów, ulic i wylotówek z miasta. Sowieccy planiści, nie przewidywali jednak, że realny socjalizm upadnie, a w konsekwencji liczba prywatnych samochodów wzrośnie tak znacząco. Dlatego Kiszyniów, choć wydawałoby się miasto bardzo przepustowe – również cierpi na codzienne korki w godzinach szczytu.

Na sieć komunikacji w Kiszyniowie składają się:

1. Trolejbusy – 2 leje (40gr.) – zasilane energią elektryczną, tanie i ekonomiczne. Niektóre z nich pamiętają jeszcze czasy sowieckie, jednak Ratusz stara się jak najszybciej wymienić tabor przy pomocy środków UE. Zazwyczaj komfortowe, ale zatłoczone. W autobusie bilety sprzedaje pani lub pan w czerwonym kubraczku. Przy naborze do pracy kontrolera nie obowiązuje kryterium doboru wg. gabarytów, co – tak jak w zawodzie operatora łodzi podwodnej ma znaczenie, szczególnie latem gdy w zatłoczonym trolejbusie ludzie stoją zatłoczeni jak sardynki, klimatyzacja jest wyłączona, a przepocony sprzedawca przedziera się przez zastępy równie przepoconych pasażerów. W jednej dłoni dzierży kilkucentymetrową garść banknotów, a w drugiej zwinięty rulon malutkich papierowych biletów. Konduktor pełni w trolejbusie również funkcję organizacyjno-policyjną. Odpowiedzialnie dyryguje rozmieszczeniem pasażerów, gdy ci nie są w stanie sami komfortowo rozlokować się w przestrzeniach autobusu. Upomina wygodnickich pasażerów, którzy rozsiedli się w fotelach, podczas, gdy ciężarne kobiety, ludzie starsi, lub obłożeni batogami współpodróżni walczą o utrzymanie równowagi. Konduktor jest również odpowiedzialny za porządek w autobusie, co jest szczególnie użyteczne w godzinach wieczornych, kiedy pijani pasażerowie zakłócają komunikacyjny mir podróży.
2. Autobusy – 3 leje (60gr.) – napędzane benzyną, dlatego droższe, ale i szybsze, bardziej komfortowe oraz zdecydowanie mniej zatłoczone od trolejbusów. Tutaj również bilety sprzedaje konduktor. Autobusy jeżdżą na trasach gdzie nie ma sieci trakcyjnej dla trolejbusów. Tak samo jak trolejbusy są intensywnie dotowane z miejskiego budżetu.
3. Marszrutki – 3 leje (60gr.) – to zwykłe minibusy, a dokładnie białe Mercedesy Sprintery, zwane po mołdawsku Maxi-Taxi, albo Rutiera. To najbardziej hardkorowy ze środków transportu w Kiszyniowie. Zatrzymują się na żądanie, prawie zawsze i prawie wszędzie. W Marszrutkach pomimo formalnego obowiązku nie sprzedaje się biletów. Wedle rozporządzenia Rady Miasta Kiszyniowa kierowcom nie wolno zabierać pasażerów powyżej liczby miejsc siedzących w busie. Nikt tego obowiązku nie przestrzega, a często zdarza się, że pasażerowie przykuleni opierają się o przednią szybę asystując kierowcę w prowadzeniu. Opłatę za przejazd pobiera kierowca, jednocześnie prowadząc. Znaczącym problemem utrudniającym komfort podróży jest konstrukcja mikrobusu, która z uniemożliwia stojącym pasażerom wyjrzenie przez szybę podczas jazdy. Marszrutki działają na zasadzie bardzo niejasnego systemu. Mianowicie konkretne linie wykupywane są przez prywatnych operatorów, którzy uiszczają opłatę miastu. Na końcu linii często stoją ludzie, którzy ściągają pieniądze od kierowców. W najbardziej obleganych miejscach miasta takich jak Piata Centrala czy skrzyżowanie str. Ismail i bul. Stefan cel Mare możemy spotkać naganiaczy, którzy w zamian za kilka lei obwieszczają potencjalnym pasażerom (szczególnie tym z poza miasta, którzy nie mają pojęcia, jak funkcjonuje transport publiczny w Kiszyniowie) gdzie jedzie określony numer.

PORADNIK PASAŻERA KISZYNIOWSKIEJ MARSZRUTKI

1. Żeby zatrzymać marszrutkę musimy zamachać wyprostowaną prawą ręką z wyciągniętym palcem wskazującym skierowanym w dół, wykonując rytmiczny ruch dół-środek-dół-środek w sekundowych interwałach. Marszrutki zatrzymają się prawie zawsze i prawie wszędzie, jednak w dobrym tonie jest znać miejsca zatrzymują się zazwyczaj.
2. Po wejściu do środka powinniśmy natychmiast zamknąć drzwi, ponieważ kierowca rusza kiedy tylko przestąpimy próg jedną nogą.
3. Kolejnym krokiem powinno być jak najszybsze chwycenie się poręczy i wręczenie wyliczonej kwoty kierowcy. Jeżeli nie posiadamy wyliczonej kwoty, możemy liczyć się z dezaprobatą ze strony kierowcy i pasażerów. Część kierowców, jest przygotowana na takie przypadki i upycha wyliczone „reszty” w szczelinach mikrobusu, jednak próba zapłacenia za przejazd banknotem 50 lei, może skończyć się awanturą.
4. Zaraz po uiszczeniu zapłaty powinniśmy udać się możliwie na tył autobusu, aby umożliwić wejście nowym pasażerom i ułatwić wyjście tym, którzy znajdują się w środku. Zazwyczaj wszystkie miejsca siedzące są zajęte, jednak przy odrobinie wytrwałości, możemy doczekać się fotela dla siebie. Jeżeli z jakichś przyczyn nie udało się nam zapłacić, możemy podać pieniądze pasażerowi, który znajduje się przed nami, on przekaże je następnemu, a ten kierowcy.
5. Jeżeli chcemy wysiąść musimy dokładnie wiedzieć gdzie. Pamiętajmy, że jeżeli stoimy, nie będziemy widzieć gdzie się znajdujemy. Żeby wysiąść powinniśmy zakomunikować kierowcy, że chcemy wysiąść w określonym miejscu. Kierowca może próbować dopytać się gdzie dokładnie chcemy wysiąść. Pamiętajmy, że powinniśmy przygotować się do wysiadania odpowiednie 200-300m przed punktem docelowym.

UWAGA! Przy poruszaniu się wewnątrz marszrutki uważaj, żeby nie nadepnąć nikomu na nogę (staraj się trzymać stopy nisko i „powłóczyć” nimi, a unikniesz nieprzyjemnych sytuacji), ściągnij plecak i połóż go między nogami. Nigdy nie rozmawiaj przez telefon, gdy znajdujesz się blisko kierowcy.

4. Autobusy podmiejskie 3 – 8 lei (60gr – 1,60zł) – przemiennie mikrobusy i autobusy, w zupełności prywatne, funkcjonują wedle zasad zwyczajowych. Opłatę uiszczamy kierowcy na początku trasy, bądź przy wysiadaniu z autobusu.
5. Taksówki 35 – 60 lei (7zł – 12zł) – w obrębie miasta. Taksówki to jedyny środek transportu działający w godzinach nocnych. Po Kiszyniowie jeździ kilkanaście firm taksówkowych, które oferują różnego rodzaju ceny i samochody. Żeby zamówić taksówkę należy zadzwonić na numer jednej z firm i zamówić samochód na określony adres. Po chwili firma oddzwania i podaje numer samochodu, jego markę, kolor i czas w którym się pojawi. Niestety w większości operatorzy taksówek nie posługują się językiem angielskim, za to znaczna część kierowców włada kilkoma językami obcymi. Zatrzymanie taksówki na ulicy wiąże się z wyższą o 20% – 30% ceną za przejazd.

Kiszyniów silnie dotuje swoją sieć komunikacyjną, utrzymując bardzo niskie ceny biletów i relatywnie gęstą sieć połączeń. Niestety jakość taboru nie jest zadowalająca dla zamożniejszych obywateli, dlatego tak chętnie przesiadają się do samochodów, kiedy tylko mogą sobie na to pozwolić. W odróżnieniu od Ukrainy w Mołdawii obowiązuje o wiele większe przyzwolenie na otwieranie okien latem. Ceny benzyny w Mołdawii nie są wysokie, oscylują pomiędzy (lei/l) [1 zł = 5 lei] na stacjach Rompetrol Moldova 3.05.2016r.:

1	Benzina S 98	16.5
2	Benzina Premium 95	15.95
3	Benzina Premium 95	15.75
4	Motorina S 55	14
5	Motorina	13.25
6	Motorina Euro 5	13.05
7	GAZ	8.8